- i 29. 05.2021 r. członkowie Stowarzyszenia „Klub Przyjaciół Wieliczki”: Marta Borowiec, Stanisława Cygnakiewicz, Jadwiga Duda, Anna Kisiel, Grażyna Kowal, Hanna Kozioł, Jan Matzke, Tomasz Pieprzyca, Anna Ślęczka, Agnieszka Wolańska odwiedziły Zamek Żupny celem zwiedzenia wystawy jubileuszowej pt. „70/70 Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka”. J. Duda i A. Wolańska, byłe pracownice Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka otrzymały zaproszenie na wystawę od dyrektora Jana Godłowskiego i pracowników Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka. Zwiedzanie rozpoczęto od piwnic Domu Pośród Żupy, gdzie znajduje się nowa, stała wystawa pt. „Pradzieje Wieliczki i okolic”, którą urządzili: Ewelina Kolebuk i Jarosław Fraś. Następnie udano się na parter i piętro, gdzie zapoznano się z ekspozycją solniczek. Na piętrze w holu i w sali wystaw czasowych zwiedzano jubileuszową wystawę pt. „70 lat Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka”. Tworzy ją 70 eksponatów wybranych z 20. 000 znajdujących się w zbiorach wielickiego Muzeum działów: geologii, sztuki, fotografii, techniki górniczej, kartografii, archiwum i zbiorów specjalnych. Najcenniejszym zabytkiem jest róg bractwa kopaczy z 1534 r. Ciekawostką jest jeden z ostatnich zakupów – agatowa solniczka z XV w. Autorami scenariusza wystawy są Barbara Konwerska i Marek Skubisz. Zwiedzając wystawę nas wzruszyły słowa Alfonsa Długosza (1902-1975) , twórcy Muzeum, pierwszego dyrektora i kustosza Muzeum umieszczone na dużej planszy z dwóch stron, które cytuję:
„W czasie minionej wojny i w pierwszych latach powojennych górniczy zabytek wielicki zaniedbano. Niekonserwowany w ciągu wielu lat, uległ upadkowi. Zamknięto wiele zabytkowych komór, które groziły zawałem. W obliczu tej ruiny, w roku 1949, kiedy zamierzano ostatecznie zlikwidować zabytkowe podziemia i w starych komorach wyługować resztki soli powziąłem postanowienie zainteresowania Wieliczką opinii publicznej i ożywienia pamięci słynnego za granicami, a zapomnianego w Polsce, bezcennego zabytku kultury narodowej. W tym celu zamyśliłem utworzyć w podziemiach wielickich muzeum, które upamiętniałoby trud i walkę wielu pokoleń górników, byłoby hołdem dla ich znojnej, niebezpiecznej pracy, przysparzającej nieprzerwanie od stuleci bogactw krajowi.”
„(…) przerażony tym, co spostrzegłem, postanowiłem dopomóc w odratowaniu bezcennego zabytku. (…). Zdawałem sobie sprawę, że czeka mnie trud niemały. Nie miałem żadnych funduszów, całym moim kapitałem były własne ręce i dużo dobrych chęci. Do pracy zabrałem się jednak z pasją. (…) Wspólnym wysiłkiem z zabytkowego labiryntu zawalisk, czeluści i prawiecznych zrębów, wydzieraliśmy pradawne, porzucone lub zapomniane narzędzia pracy, dziwaczne machiny i urządzenia sprzed wieków. Gromadziliśmy je skrzętnie w podziemnej komorze”.
Pozyskane zabytki zgromadzono w kopalnianej komorze Warszawa i 02.12.1951 r. otwarto wystawę. W miarę poszukiwań rosła liczba znalezisk. Kopalnia przeznaczyła dla tworzącego się muzeum 14 komór na III poziomie -135 m pod ziemią. Od 1956 r. Muzeum było Oddziałem Państwowych Zbiorów Sztuki na Wawelu, a od 1961 r. jest samodzielną instytucją Ministerstwa Kultury i Sztuki. Uroczyste otwarcie podziemnego Muzeum miało miejsce 30.09.1966 r. Warto podkreślić, że na ekspozycji którą wyróżnia kolekcja kieratów, czyli urządzeń do transportu soli – znajdują się w niej obrazy pędzla Alfonsa Długosza ilustrujące pracę maszyn i urządzeń w kopalni. W 1958 r. ukazała się książka A. Długosza pt. „WIELICZKA MAGNUM SAL jako zabytek kultury materialnej”, w której są jego fotografie z wyrobisk kopalnianych. . W 1965 r. Muzeum wydało I tom „Studia i materiały do dziejów żup solnych w Polsce”. Od 1966 r. A. Długosz był członkiem Klubu Przyjaciół Wieliczki” i współpracował z dr Piotrem Lewińskim prezesem Klubu. 11.12.1966 r. gościł w podziemnym Muzeum Zarząd Główny Klubu z Warszawy i jego członków także ze stolicy, Katowic i Krakowa. A. Długosz zmarł 07.11.1975 r. i spoczywa na wielickim cmentarzu. Został upamiętniony w kopani komorą a w mieście ulicą. Klubu Przyjaciół Wieliczki” czyni starania o wzniesienie w Wieliczce pomnika dla Alfonsa Długosza. Po A. Długoszu dyrektorami Muzeum byli kolejno: Roman Kędra w latach 1975-1992, Antoni Jodłowski w latach 1992-2015 i od 2016 r. dyrektorem jest Jan Godłowski. Przez 70 lat Muzeum Żup Krakowskich gromadzi, konserwuję i prezentuje zabytki związane z warzelnictwem i górnictwem solnym, prowadzi działalność naukowo-badawczą, wystawienniczą, edukacyjną i wydawniczą. Dziękujemy za zaproszenie na wystawę, a nade wszystko za wysiłek pracowników Muzeum przy jej urządzeniu i opracowaniu Katalogu. Prezentowane na wystawie zabytki zostały przedstawione w Katalogu wystawy 70/70 Muzeum Żup Krakowskich (dwujęzycznym, w językach polskim i angielskim) sfinansowanym przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. W nim po historii Muzeum pióra dyrektora Jana Godłowskiego znajduje się opis zabytków prezentowanych na wystawie autorstwa: Józefa Charkot, Jarosława Frasia, Mateusza Gila, Ewelinę Kolebuk, Pawła Klóskę, Barbarę Konwerską, Katarzynę Lajs, Urszulę Mróz, Klementynę Ochniak-Dudek, Iwonę Pawłowską-Pilch, Justynę Rzońcę, Marka Skubisza, Kingę Stabrawę-Powęską, Jana Szuro, Rafała Witalisa, Rafała Zadaka. Wystawę można zwiedzać do 22.08.2021 r. codziennie od godz. 9.00-tej do 17.00-tej z wyjątkiem poniedziałków i nabyć „Katalog…”. Zapraszamy.
30.05.b.r. redaktor Polskiego Radia 24 Maciej Woźniakiewicz rozmawiał z niżej podpisaną i A. Wolańską w audycji pt. „Społeczeństwo obywatelskie. Reaktywacja” m.in. o wielickim Muzeum. Zapraszamy do jej wysłuchania w internecie.
Opracowała Jadwiga Duda, prezes Stowarzyszenia „Klub Przyjaciół Wieliczki”
