Egzekucja 10. Polaków w Wieliczce 4.12.1943 r.
Ryszard Kotarba, historyk z IPN Oddział w Krakowie na 194 spotkaniu z cyklu Wieliczka-Wieliczanie” w dniu 29.01. 2014 r. wygłosił prelekcje pt. „Zbrodnie hitlerowskie w Wieliczce
i okolicy”. Jego referat jest opublikowany w: Jadwiga Duda, „Biblioteczka Wielicka”, zeszyt 139 – 194 spotkanie z cyklu „Wieliczka-Wieliczanie” pt. „Ziemia Wielicka pod okupacja niemiecką w latach 1939 – 1945 – w 70. rocznicę aresztowań (1943-2013) w 1943 r.:
23. 11. w Podłężu, Niepołomicach, 23/24. 11. w Gdowie; 8, 10. 12. w Biskupicach
i egzekucji Polaków z afiszy śmierci w Wieliczce – 06. 11. i 04.12. 1943 r., w Podłężu –
02. 02. 1944 r.” (2014 r.)
Na str. 13 i 14 czytamy:….Do podobnego zdarzenia w Wieliczce (jakie miało miejsce 6.11.1943 r. przy ul H. Sienkiewicza) doszło w miesiąc później. Funkcjonariusze Schutzpolizei 4 XII 1943 r. przywieźli samochodem ciężarowym na ul. Krzyszkowską
(ob. E. Dembowskiego), w pobliże kotłowni Żupy Solnej, taką samą grupę 10 więźniów z Montelupich. Rozegrały się podobne sceny, teren obstawiono, ruch na ulicy wstrzymano. Na łące obok nasypu kolejowego pluton egzekucyjny rozstrzelał 10 skazanych, a oficer dobijał rannych z pistoletu. Zwłoki znowu wywieziono w kierunku Krakowa, do obozu w Płaszowie. Egzekucja była odwetem za postrzelenie 2 XII 1943 r. w Wieliczce Emanuela Kesslera, strażnika Żupy Solnej, znanego z brutalnego odnoszenia się do ludności polskiej (zmarł w szpitalu). Akcję wykonał patrol AK Stanisława Lasslera „Kani” (zginął później koło Poznachowic). Pewne materiały wskazują, że „Kania” dokonał zamachu na własną rękę, w zemście za spowodowanie przez Kesslera aresztowania i śmierci w KL Auschwitz członków jego rodziny. Według innego źródła była to akcja przypadkowa, chodziło o rozbrojenie funkcjonariusza idącego do pracy. Kessler nie był aż tak ważną personą, aby specjalnie na niego organizowano ryzykowny zamach[1].
Na ten temat pisze w książce „Wspomnienia okupacyjne. Wielicki Kedyw – „Ront” Oddział Partyzanci „Huragan”” część I (1993 r. ) wieliczanin Władysław Dudek, żołnierz Armii Krajowej ps. „Lenard”.
W książce Stanisława Dąbrowy-Kostki „Hitlerowskie afisze śmierci”(1983) znajduje się afisz śmierci dotyczący egzekucji w Wieliczce 4.12.1943 r. Znajduje się na nim 36 nazwisk, w tym są mieszkańcy obecnego powiatu wielickiego – spośród nich 10 zastrzelono. IPN Oddział w Krakowie nie ustalił kto tu zginął i chociaż w 2020 r. pomnik odnowiono to nie umieszczono na nim nazwisk pozostawiając napis: „BOHATEROM POLEGŁYM ZA OJCZYZNĘ ZAMORDOWANYM PRZEZ HITLEROWCÓW W 1943 R. KOPALNIA SOLI WIELICZKA” (1962 r.)
Stowarzyszenie „Klub Przyjaciół Wieliczki” (KPW) pamięta o tym wydarzeniu – w Klubie byli członkami m.in. byli żołnierz AK w tym Władysław Dudek. Co roku zaprasza na uroczystość: sekretarza Gminy Wieliczka, uczniów Liceum Ogólnokształcącego im. Jana Matejki w Wieliczce, przedstawicieli Zarządu Osiedla H. Sienkiewicza-A. Asnyka, – W. Pola, górników Kopalni Soli Wieliczka”- do złożenia kwiatów, zapalenia zniczy.
Następnie delegacja KPW udaje się pod gmach Szkoły Górniczej -w przededniu Barbórki – pod tablice upamiętniającą inż. górniczego Feliksa Fiestraka (1868-1947), dyrektora Szkoły Górniczej i Muzeum Salinarnego Wieliczce w latach 1909-1924-Pamiętamy!
Opracowała Jadwiga Duda, prezes KPW
[1] AIPN Kr, Ds. 5/67/Wiel.
Załączniki:
Egzekucja 10. Polaków w Wieliczce 4.12.1943 r.
Ryszard Kotarba, historyk z IPN Oddział w Krakowie na 194 spotkaniu z cyklu Wieliczka-Wieliczanie” w dniu 29.01. 2014 r. wygłosił prelekcje pt. „Zbrodnie hitlerowskie w Wieliczce i okolicy”. Jego referat jest opublikowany w: Jadwiga Duda, „Biblioteczka Wielicka” , zeszyt 139 – 194 spotkanie z cyklu „Wieliczka-Wieliczanie” pt. „Ziemia Wielicka pod okupacja niemiecką w latach 1939 – 1945 – w 70. rocznicę aresztowań (1943-2013) w 1943 r.: 23. 11. w Podłężu, Niepołomicach, 23/24. 11. w Gdowie; 8, 10. 12. w Biskupicach i egzekucji Polaków z afiszy śmierci w Wieliczce – 6. 11. i 4.12. 1943 r., w Podłężu – 2. 02. 1944 r.” (2014 r.)
Na str. 13 i 14 czytamy:….Do podobnego zdarzenia w Wieliczce (jakie miało miejsce 6.11.1943 r. przy ul H. Sienkiewicza) doszło w miesiąc później. Funkcjonariusze Schutzpolizei 4 XII 1943 r. przywieźli samochodem ciężarowym na ul. Krzyszkowską (ob. E. Dembowskiego), w pobliże kotłowni Żupy Solnej, taką samą grupę 10 więźniów z Montelupich. Rozegrały się podobne sceny, teren obstawiono, ruch na ulicy wstrzymano. Na łące obok nasypu kolejowego pluton egzekucyjny rozstrzelał 10 skazanych, a oficer dobijał rannych z pistoletu. Zwłoki znowu wywieziono w kierunku Krakowa, do obozu w Płaszowie. Egzekucja była odwetem za postrzelenie 2 XII 1943 r. w Wieliczce Emanuela Kesslera, strażnika Żupy Solnej, znanego z brutalnego odnoszenia się do ludności polskiej (zmarł w szpitalu). Akcję wykonał patrol AK Stanisława Lasslera „Kani” (zginął później koło Poznachowic). Pewne materiały wskazują, że „Kania” dokonał zamachu na własną rękę, w zemście za spowodowanie przez Kesslera aresztowania i śmierci w KL Auschwitz członków jego rodziny. Według innego źródła była to akcja przypadkowa, chodziło o rozbrojenie funkcjonariusza idącego do pracy. Kessler nie był aż tak ważną personą, aby specjalnie na niego organizowano ryzykowny zamach[1].
Na ten temat pisze w książce „Wspomnienia okupacyjne. Wielicki Kedyw – „Ront” Oddział Partyzanci „Huragan”” część I (1993 r. ) wieliczanin Władysław Dudek, żołnierz Armii Krajowej ps. „Lenard”.
W książce Stanisława Dąbrowy-Kostki „Hitlerowskie afisze śmierci”(1983) znajduje się afisz śmierci dotyczący egzekucji w Wieliczce 4.12.1943 r. Znajduje się na nim 36 nazwisk, w tym są mieszkańcy obecnego powiatu wielickiego – spośród nich 10 zastrzelono. IPN Oddział w Krakowie nie ustalił kto tu zginął i chociaż w 2020 r. pomnik odnowiono to nie umieszczono na nim nazwisk pozostawiając napis: „BOHATEROM POLGŁYM ZA OJCZYZNĘ ZAMORDOWANYM PRZEZ HITLEROWCÓW W 1943 R. KOPALNIA SOLI WIELICZKA” (1962 r.)
Stowarzyszenie „Klub Przyjaciół Wieliczki” (KPW) pamięta o tym wydarzeniu – w Klubie byli członkami m.in. byli żołnierz AK w tym Władysław Dudek. Co roku zaprasza na uroczystość: sekretarza Gminy Wieliczka, uczniów Liceum Ogólnokształcącego im. Jana Matejki w Wieliczce, przedstawicieli Zarządu Osiedla H. Sienkiewicza-A. Asnyka, – W. Pola, górników Kopalni Soli Wieliczka”- do złożenia kwiatów, zapalenia zniczy.
Następnie delegacja KPW udaje się pod gmach Szkoły Górniczej -w przededniu Barbórki – pod tablice upamiętniającą inż. górniczego Feliksa Fiestraka (1868-1947), dyrektora Szkoły Górniczej i Muzeum Salinarnego Wieliczce w latach 1909-1924-Pamiętamy!
Opracowała Jadwiga Duda, prezes KPW
[1] AIPN Kr, Ds. 5/67/Wiel.